(Sambucus nigra), znany także jako bez apteczny czy bez lekarski to krzew powszechnie występujący w Polsce. Kwiaty i owoce bzu czarnego stosowane są w medycynie ludowej. Zarówno kwiaty, jak i owoce wykazują działanie przeciwgorączkowe i napotne, wspomagają leczenie infekcji dróg oddechowych.
Zbiór bzu czarnego
Od wieków bez czarny jest wykorzystywany w medycynie ludowej, dlatego też często jest określany mianem bzu lekarskiego, bzowiny, bzu białego, bzu aptecznego.
Liście bzu są nieparzyste, pierzaste, zawierają od 5 do 7 listków. Kwiaty bzu są białe, zebrane w baldachokształtne kwiatostany o średnicy 10-20 cm. Mają charakterystyczny przyjemny zapach. W okresie letnim (sierpień, wrzesień) dojrzewają owoce – jagody, które przybierają fioletowo-czarną barwę i mają słodki smak.
Surowcem leczniczym bzu czarnego są kwiaty oraz owoce. Zbioru kwiatów należy dokonywać wczesnym rankiem. Około 80% kwiatów w baldachach powinno być rozwinięte. Zebrane kwiatostany należy suszyć w cieniu na wolnym powietrzu, lub w suszarkach w temperaturze 45ºC. Prawidłowo wysuszone kwiatostany mają barwę żółtawo-białawą.
Zbiór owoców bzu czarnego przeprowadza się, gdy są one dojrzałe, mają barwę fioletowo-czarną. Owoce początkowo suszy się w temperaturze 30ºC, a następnie dosusza w 60ºC. Prawidłowo wysuszone owoce mają kwaśny smak i nie pachną.
W lecznictwie stosuje się także korę bzu, którą zdejmuje się z 2-3-letnich drzew jesienią. Korę należy suszyć w przewiewnych i zacienionych miejscach lub w temperaturze do 100ºC.
Właściwości lecznicze bzu czarnego
Bez czarny znany był ze swoich właściwości leczniczych już w starożytności, już wtedy uważano go za drzewo życia. Znane jest powiedzenie: „kto będąc chory, każdego dnia będzie ucinał sobie drzemkę w cieniu bzu, ten powróci do zdrowia”. W XXI wieku bez również ma szerokie zastosowanie w medycynie.
W lecznictwie stosowane są kwiaty, owoce, liście, nasiona, kora, a nawet korzenie. Największe znaczenie mają kwiaty i owoce, gdyż są bogate w flawonoidy, garbniki, kwasy organiczne, olejki eteryczne, a także karotenoidy, witaminy A, B1,B6, C, sole mineralne.
Napar, lub syrop z kwiatów bzu zalecany jest w przeziębieniach, gdyż wykazuje działanie napotne oraz łagodzi katar i kaszel, a także wzmacnia ściany naczyń krwionośnych. Kwiaty bzu wykazują również działanie moczopędne, dlatego zalecane są w nadciśnieniu tętniczym, obrzękach, stanach zatrzymania wody w organizmie. Pektyny obecne w owocach działają przeczyszczająco oraz przeciwbólowo, stosowane są w bolesnym miesiączkowaniu, leczeniu migreny.
Owoce bzu i napary z kory wykorzystywane są także w przemyśle kosmetycznym. Służą do przemywania skóry z wysypką i owrzodzeniami.
Sok z owoców bzu czarnego w przemyśle spożywczym stosowany jest jako naturalny barwnik oraz służy do aromatyzowania produktów spożywczych.
Napary z suszonych lub świeżych liści bzu czarnego w postaci oprysków stosowane są do zwalczania szkodników roślinnych, takich jak mszyce, bielinek kapustnik, rolnice.
źródło: www.portal.abczdrowie.pl
