JAK WYKONAĆ BADANIE PIERSI I WYKRYĆ GUZA?
Coraz młodsze kobiety zaczynają chorować na raka piersi. Jest to tendencja ogólnoświatowa. Niepokój wzbudza fakt, że to w właśnie w Polsce na raka piersi umiera relatywnie więcej kobiet niż np. w Stanach Zjednoczonych, choć dowiedziono, iż Amerykanki mają teoretycznie większe prawdopodobieństwo zachorowania na ten nowotwór. Niestety, badanie piersi nie jest regularnie wykonywane przez większość Polek. Kobieta w Polsce bez zmutowanego genu ma 6-proc. ryzyko zachorowania na raka piersi w ciągu swojego życia, a Amerykanka aż 15-proc prawdopodobieństwo. Niestety dzieje się tak głównie z powodu zaniedbań profilaktycznych – niechodzenia do ginekologa, na mammografię, USG, zapominania o samobadaniu piersi.
Na rosnącą zachorowalność na raka piersi ma wpływ wiele czynników. Wielce prawdopodobne, że szkodzi nam zwiększająca się liczba samochodów, zanieczyszczone powietrze, sztuczna żywność. Coraz częściej mówi się również o przemysłowych estrogenach – substancjach chemicznych, które oddziałują podobnie jak naturalne estrogeny i mogą mieć wpływ na zdrową tkankę piersi. Industrialne warunki życia, dieta i stres także nie są obojętne dla zdrowia. Jeśli chodzi o predyspozycje genetyczne, to jest w Polsce grupa 500 tyś. kobiet – głównie z nieprawidłową mutacją genu BRC1 lub genu CHEK2. U nich ryzyko raka piersi jest od pięciu do dziesięciu razy większe niż u przeciętnej Polski. Regularne badanie piersi powinno być priorytetem w grupie nosicielek mutacji BRC1.
Należy podkreślić, że rak piersi – pod warunkiem, że zostanie odpowiednio wcześnie wykryty, jest całkowicie uleczalny. Jeśli guzek ma nie więcej niż 2 cm oraz nie ma przerzutów do węzłów chłonnych, to istnieje duża szansa na pełne wyleczenie. Badanie piersi pozwala wychwycić zmiany nowotworowe w niższym stopniu zaawansowania. Niestety, wciąż wiele Polek umiera, bo nie chodzą na badania, a guz diagnozuje się u nich zbyt późno.
SAMOBADANIE–PODSTAWOWE BADANIE PIERSI
Ważne jest, aby kobiety jak najwcześniej wyrobiły w sobie nawyk samobadania piersi. Obserwacja i kontrola własnych piersi może odbywać się np. przed lustrem lub pod prysznicem.
Stojąc nago przed lustrem unieś ręce wysoko do góry i przyjrzyj się czy nie widzisz zmian w kształcie swoich piersi, czy skóra nie jest przebarwiona, czy nie marszczy się lub nie jest napięta. To samo skontroluj trzymając ręce na biodrach. Ściśnij swoją brodawkę i sprawdź czy nie wydziela się z niej płyn. Będąc pod prysznicem, połóż swoją lewą rękę z tyłu głowy, a prawą na lewej piersi. Lekko naciskając trzema środkowymi palcami zataczaj drobne kółeczka wzdłuż piersi, z góry na dół i z powrotem. Powtórz to samo z prawą piersią. Wahania poziomu hormonów sprawiają, że przed miesiączką oraz w jej trakcie, piersi większości kobiet mogą być opuchnięte i nadwrażliwe. Zmienia się także nieco konsystencja ich tkanki. Z tego powodu kontrolę piersi (zarówno samobadanie, jak i USG czy mammografię) powinno wykonywać się tydzień po okresie. Pamiętaj, że nie każdy wykryty guzek jest rakiem, ale każdy należy pokazać specjaliście. Jeśli zauważysz coś niepokojącego, koniecznie udaj się do lekarza.
USG – BADANIE PIERSI DLA MŁODYCH KOBIET
Dobrze jest wykonać pierwsze badanie USG piersi w wieku około 20 lat. Młoda pierś nie nadaje się do badania mammograficznego ze względu na strukturę gruczołową. Z kolei pierś kobiety, która przestaje miesiączkować, zmienia swoją strukturę i składa się przede wszystkim z tkanki tłuszczowej, dzięki czemu jest lepiej widoczna na mammografii rentgenowskiej. Badanie USG piersi kosztuje około 50 zł. Jednak jeżeli młoda pacjentka do 30 roku życia bez historii raka piersi w rodzinie zgłosi się do lekarza ginekologa z prośba o zrobienie USG, może on dać jej bezpłatne skierowanie, gdy palpacyjnie (dotykiem) stwierdzi zmiany wymagające dalszej diagnostyki. Ultrasonografia jest skuteczną i powszechną metodą diagnostyczną. Badanie ultrasonografem jest ogólnie dostępne, nieinwazyjne, czułe i tanie. Jest podstawowym badaniem piersi tzw. pierwszego rzutu, które dostarcza istotnych danych do dalszego postępowania na temat zmian nowotworowych, stopnia ich zaawansowania, zmian w węzłach chłonnych i przerzutowych zmian odległych.
MAMMOGRAFIA
Bezpłatne badania mammograficzne wykonuje się kobietom w wieku 50-69 lat. Pozostałe muszą zapłacić za nie około 100 zł, chyba, że są objęte programem dla kobiet z grupy ryzyka (najbliższe krewne były chore na raka piersi). Wówczas badanie należy wykonać najpóźniej w wieku 35 lat. Różne ośrodki medyczne i stowarzyszenia organizują co jakiś czas bezpłatne akcje, w czasie których można wykonać profilaktyczne badanie mammograficzne i USG. Warto z nich wtedy skorzystać.
BADANIE PIERSI ZA POMOCĄ REZONANSU MAGNETYCZNEGO
Rezonans magnetyczny wykrywa zmiany nowotworowe z większą czułością od mammografii, ale jest droższy. Badanie piersi kosztuje około 600 zł. Co istotne, jest to technika nieinwazyjna i może być stosowana bezpiecznie u kobiet w ciąży. Obrazowanie rezonansem magnetycznym (MR, magnetic resonance) wykorzystuje właściwości fizyczne atomów wodoru. Po umieszczeniu w silnym polu magnetycznym następuje ich uporządkowanie względem linii pola magnetycznego. Następnie impulsy pola elektromagnetycznego o częstotliwości rezonansowej powodują ich pobudzenie, a podczas jego zaniku emisję fal radiowych. Sygnały te zostają przetworzone w obraz dwuwymiarowy tkanek prezentowany w skali szarości.
Mammografia metodą rezonansu magnetycznego charakteryzuje się wysoką czułością w wykrywaniu guzków piersi (97%). Umożliwia to zobrazowanie wczesnych zmian, niewidocznych jeszcze w tradycyjnym badaniu mammograficznym lub badaniu USG. Jest to procedura bezbolesna, nieinwazyjna, nie narażająca pacjentki na promieniowanie. Czas badania to ok. 30 minut. Najlepszym czasem na wykonanie badania jest 6 – 14 dzień cyklu miesięcznego. Zaleca się także odstawienie terapii hormonalnej na 1 – 2 miesiące przed badaniem (po wcześniejszej konsultacji z lekarzem prowadzącym).
TESTY GENETYCZNE – RAK PIERSI
Pozwalają wykryć mutacje genetyczne. Jeśli Twoja mama miała raka piersi lub jajnika do 50 roku życia, to może mieć on podłoże genetyczne. Ma je 10-30% nowotworów piersi. Odpowiedzialne za ich powstawanie są dwa geny BRCA1 i BRCA2. Jeśli kobieta ma raka piersi i uszkodzony któryś z tych genów, jest dużo większe prawdopodobieństwo, że jej córka może również zachorować. Są badania genetyczne, które to weryfikują. Pacjentki zakwalifikowane do grupy ryzyka ze skierowaniem od genetyka mają możliwość wykonania badania genu BRCA1 w ramach refundacji. Wszystkie inne osoby mogą wykonać badanie w regionalnej onkologicznej poradni genetycznej na własną rękę. Koszt to około 500 zł.
NOWOCZESNE METODY OBRAZOWANIA I BADANIA PIERSI
MAMMOGRAFIA 3D Z TOMOSYNTEZĄ
Według badań prowadzonych przez naukowców z Oslo i Pittsburgha, a opublikowanych w styczniu 2013r. zastosowanie mammografii cyfrowej z tomosyntezą w badaniach przesiewowych zwiększa o 40% wykrywalność nowotworów złośliwych piersi. Badanie to z niespotykaną wcześniej precyzją ukazuje wewnętrzną strukturę piersi. Obecnie uważa się, że jest to najnowsza metoda badania piersi. Na czym dokładnie polega mammografia 3D z tomosyntezą? Pierś jest prześwietlana milimetr po milimetrze, pod różnymi kątami – dzięki temu można uzyskać do 400 zdjęć podczas jednego badania (w klasycznej mammografii otrzymuje się 4 zdjęcia). Uzyskane obrazy można przetwarzać, a w efekcie otrzymuje się bardzo precyzyjny obraz struktury piersi. Istotne jest także to, że zapis można odtwarzać tak jak film, stosować zbliżenia i oddalenia oraz powiększać wybrane fragmenty. Badanie piersi za pomocą Mammografii 3D z tomosyntezą umożliwia ocenę granic zmian i ich lokalizację przestrzenną – jest to ważne np. dla chirurga onkologa.
Ta innowacyjna technika ma wiele zalet w porównaniu z konwencjonalną mammografią – m.in. zapewnia dokładniejsze uwidocznienie patologicznych zmian, a dzięki temu możliwe jest zmniejszenie liczby pacjentek ponownie wzywanych pacjentek na wykonanie zdjęć w badaniach skriningowych. Kolejną ważną cechą tego badania jest to, że ma ono większą czułość w wykrywaniu dodatkowych ognisk złośliwych. Zaletą jest także to, że podczas badania pacjentka nie otrzymuje większej dawki promieniowania rentgenowskiego niż w klasycznej mammografii, ale dawkę porównywalną. Skuteczność konwencjonalnej mammografii wynosi ok. 80% (oznacza to, że 20% nowotworów nie jest wykrywanych), a procent niewykrytych zmian wzrasta w przypadku kobiet, u których występuje zbita, gruczołowa, mastopatyczna budowa piersi.
Naukowcy z Oslo i Pittsburgha zauważyli, że wprowadzenie mammografii cyfrowej w połączeniu z mammografią 3D z tomosyntezą przyniosło następujące korzyści:
– 40% wzrost w wykrywaniu inwazyjnych nowotworów piersi
– 27% wzrost w wykrywaniu wszystkich nowotworów
– 15% zmniejszenie fałszywie dodatnich wyników.
Stosowanie tego typu badań poprawia uwidocznienie zmian ogniskowych, a także przyczynia się do zredukowania liczby zbędnie wykonywanych biopsji.
Na razie dostępność tej techniki diagnostycznej jest niewielka – ze względu na wysoki koszt aparatury.
ELASTOGRAFIA – BADANIE PIERSI
Określa się ją jako „palpacja przez obrazowanie” lub „zrewolucjonizowane badanie ultrasonograficzne” pozwalające na ocenę twardości tkanek. Reakcja piersi na ucisk dokładnie określa ich stan. Tkanki zdrowe są miękkie i elastyczne. Zmieniona chorobowo tkanka jest twarda i nie zmienia swojego kształtu od naciskiem – sztywność tkanki raka inwazyjnego jest 5-25 razy większa niż zdrowej tkanki tłuszczowej. Wielkość odkształceń tkanek jest przetwarzana i prezentowana za pomocą kolorowych map czyli elastogramów. Stopnie zmian w piersi są określane na podstawie kolorowej skali – barwa zielona oznacza tkankę miękką, bez zmian, a zabarwienie niebiesko-zielono-czerwone świadczy o tym, że w tym miejscu znajduje się tkanka sztywna, twarda i jest to zmiana złośliwa, z zaawansowana martwicą.
Elastograficzne badanie piersi niewiele różni się od zwykłego USG – zakładana jest jedynie specjalna głowica, którą lekarz podczas badania uciska pierś i sprawdza jej właściwości mechaniczne. Dzięki temu można określić rodzaj i wielkość zmiany oraz wskazać precyzyjnie miejsce do przeprowadzenia biopsji guza. Jest to badanie dokładniejsze niż normalne USG i daje większą możliwość skutecznej diagnostyki i szybkiego leczenia.
BADANIE PIERSI – TERMOGRAFIA CIEKŁOKRYSTALICZNA
Polega na zastosowaniu testera wykorzystującego technikę termografii ciekłokrystalicznej, która wykrywa zmiany temperatury towarzyszące procesom zachodzącym w piersiach. Jest to bardzo przydatne, ponieważ rosnący guz złośliwy powoduje podwyższenie temperatury w swojej okolicy (wynika to z podwyższonego metabolizmu i zwiększonego dopływu krwi w to miejsce). Temperaturą niższą niż zdrowa tkanka charakteryzują się torbiele i zmiany łagodne. Wg badań klinicznych termografia nie ustępuje mammografii, a może okazać się nawet od niej lepsza. Należy jednak zwrócić uwagę na ryzyko otrzymania wyników fałszywie dodatnich z uwagi na to, że temperatura w tkance gruczołu może być podwyższona nie tylko przez rozwijający się nowotwór, ale np. przez stan zapalny lub zmiany hormonalne zachodzące na różnych etapach cyklu miesięcznego.
Wachlarz dostępnych badań piersi jest bardzo szeroki. Specjaliści podkreślają jednak, że klasyczne metody badania piersi nadal pozostają niezastąpione. Jeśli samobadanie, USG i mammografia są wykonywane regularnie, to bardzo wzrasta szansa wczesnego wykrycia niepokojących zmian. Żadna z metod nie jest metodą uniwersalną i idealną dla każdej kobiety. Niezwykle ważne jest odpowiednie kojarzenie różnych metod w zależności od sytuacji. Niezbędna może okazać się konsultacja ze swoim lekarzem prowadzącym w celu doboru optymalnego badania diagnozującego raka piersi.
źródło: www.zwrotnikraka.pl
